یک پورت شیمی‌درمانی یک دستگاه کوچک کاشتنی است که به یک ورید (معمولاً در ناحیه بالای قفسه سینه) متصل می‌شود. این دستگاه به ارائه‌دهندگان مراقبت‌های پزشکی اجازه می‌دهد که بدون نیاز به سوزن، خون‌گیری کرده و درمان‌هایی از جمله داروهای شیمی‌درمانی را تجویز کنند. یک پورت می‌تواند برای چند هفته، چند ماه یا حتی چند سال در محل خود باقی بماند.
یک پورت شیمی‌درمانی (chemotherapy port) یک دستگاه کوچک کاشتنی به اندازه تقریباً یک سکه آمریکایی است. این دستگاه زیر پوست (در قسمت بالای قفسه سینه، بازو یا شکم) قرار می‌گیرد و یک لوله سیلیکونی نازک آن را به یک ورید متصل می‌کند.
بسیاری از افراد برای مراقبت‌های پزشکی به پورت نیاز دارند، به‌ویژه کسانی که تحت درمان‌های سرطان هستند. این دستگاه‌ها تعداد دفعات نیاز به سوزن‌زدن برای آزمایش خون، تزریق و دریافت داروهای داخل وریدی را کاهش می‌دهند. پورت می‌تواند درمان شیمی‌درمانی را ایمن‌تر و تا حدی راحت‌تر کند.
نام دیگر این دستگاه کاشتنی «پورت-آ-کَت» (port-a-cath) است.
پورت‌های شیمی‌درمانی می‌توانند به شکل دایره‌ای، مثلثی یا بیضی باشند، بسته به برند پورت که جراح شما استفاده می‌کند. یک پورت شیمی‌درمانی دارای سه بخش اصلی است:
همچنین دو نوع پورت شیمی‌درمانی وجود دارد:
پس از قرارگیری پورت شیمی‌درمانی، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های پزشکی می‌توانند از آن برای خون‌گیری یا تزریق مایعات و داروها استفاده کنند. برای انجام این کار، آن‌ها یک سوزن را از طریق پوست وارد سپتوم پورت (بخش مرکزی لاستیکی آن) می‌کنند.
قرار دادن پورت شیمی‌درمانی نیاز به جراحی دارد. این عمل معمولاً حدود یک ساعت طول می‌کشد و شما می‌توانید همان روز به خانه بروید. با این حال، بهتر است یک دوست مورد اعتماد یا یکی از اعضای خانواده شما را در مسیر رفت و برگشت همراهی کند.
در طول این فرآیند، تیم پزشکی شما مراحل زیر را انجام خواهد داد:
جراح شما در حین عمل از تصویربرداری مداوم اشعه ایکس (فلوروسکوپی) برای هدایت فرآیند استفاده خواهد کرد. همچنین، یک تصویر اشعه ایکس از قفسه سینه گرفته می‌شود تا اطمینان حاصل شود که پورت شیمی‌درمانی در موقعیت صحیح قرار دارد.
پورت شیمی‌درمانی دارای مزایای متعددی است، از جمله:
افزایش راحتی: هنگام وارد کردن سوزن به پورت شیمی‌درمانی توسط ارائه‌دهنده مراقبت‌های پزشکی، احتمالاً فشار را احساس خواهید کرد اما درد کمی خواهید داشت یا اصلاً احساس درد نخواهید کرد
کاهش خطر آسیب به بافت: پورت شیمی‌درمانی مایعات را مستقیماً به یک ورید بزرگ منتقل می‌کند، که این امر خطر نشت داروهای شیمی‌درمانی از ورید به بافت‌های اطراف را کاهش می‌دهد
سهولت استفاده: پس از بهبودی، پورت شیمی‌درمانی به‌طور کامل توسط پوست پوشانده می‌شود و شما می‌توانید بدون افزایش خطر عفونت شنا کنید و حمام کنید.
از آنجا که قرار دادن پورت شیمی‌درمانی یک عمل جراحی محسوب می‌شود، برخی خطرات مرتبط با آن وجود دارد، از جمله:
ترومبوز: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که لخته‌های خون کاتتر موجود در پورت شیمی‌درمانی را مسدود کنند
محدودیت‌های حرکتی: حرکات بیش از حد ممکن است باعث جابه‌جایی پورت شیمی‌درمانی شود. جراح شما ممکن است توصیه کند که در دوران استفاده از این پورت از انجام فعالیت‌های شدید خودداری کنید
مشکلات مکانیکی: برخی موارد ممکن است باعث اختلال در عملکرد پورت شیمی‌درمانی شوند، مانند زمانی که کاتتر از جای خود خارج شود
جای زخم: جراحی برای قرار دادن پورت شیمی‌درمانی احتمالاً یک جای زخم کوچک برجای می‌گذارد
عفونت: اگرچه نادر است، اما عفونت یکی از خطرات احتمالی مرتبط با پورت شیمی‌درمانی محسوب می‌شود و در حدود ۲٪ از موارد رخ می‌دهد. در صورت بروز عفونت، ممکن است نیاز به تعویض پورت داشته باشید. علائم عفونت شامل تب، درد و التهاب است.
پس از قرار دادن پورت شیمی‌درمانی، بیشتر افراد برای چند روز اول درد خفیف یا حساسیت در اطراف محل برش جراحی را تجربه می‌کنند.
می‌توانید بیشتر فعالیت‌های عادی خود را فوراً از سر بگیرید. با این حال، قبل از انجام تمرینات ورزشی سنگین، با پزشک خود مشورت کنید، زیرا فعالیت‌های شدید ممکن است باعث جابه‌جایی پورت شیمی‌درمانی شود.
یک پورت شیمی‌درمانی می‌تواند تا زمانی که به آن نیاز دارید، حتی برای چندین سال در محل باقی بماند. جراح شما می‌تواند پورت را زمانی که دیگر به آن نیازی ندارید، بردارد.
برداشتن پورت شیمی‌درمانی شامل ایجاد یک برش کوچک روی پورت است. جراح شما پورت را از هرگونه بافت اطراف آزاد کرده و کل دستگاه را به‌طور یکجا خارج می‌کند. سپس، برش ایجاد شده را با بخیه می‌بندد.
پس از برداشتن پورت شیمی‌درمانی، ممکن است مقداری ناراحتی خفیف، تورم و کبودی ایجاد شود. این عوارض جانبی طبیعی هستند و طی چند روز کاهش می‌یابند.
در صورتی که پورت شیمی‌درمانی دارید و با موارد زیر مواجه شدید، باید فوراً با ارائه‌دهنده مراقبت‌های پزشکی خود تماس بگیرید:
اگر پورت شیمی‌درمانی دارید، بهترین وضعیت خوابیدن به پشت است. خوابیدن به پشت کمترین فشار را بر روی پورت وارد می‌کند. از خوابیدن روی شکم، به‌ویژه در دوره بهبودی، خودداری کنید، زیرا این وضعیت می‌تواند به پورت فشار وارد کند و باعث افزایش درد شود.
همچنین می‌توانید به پهلو بخوابید. اگر پورت شیمی‌درمانی شما در سمت راست قفسه سینه قرار دارد، سعی کنید روی سمت چپ خود بخوابید، و بالعکس.
در واقع، هیچ وضعیت خوابیدنی برای فرد دارای پورت شیمی‌درمانی خطرناک نیست. با این حال، باید از موقعیت‌هایی که فشار اضافی بر روی پورت وارد می‌کنند، مانند خوابیدن با دستان بلند شده بالای سر، پرهیز کنید.
به محض اینکه پورت شما در محل قرار گرفت می توانید شیمی درمانی را شروع کنید.
خیر، قرار دادن پورت شیمی‌درمانی یک جراحی بزرگ محسوب نمی‌شود. برش مورد نیاز معمولاً حدود یک اینچ طول دارد. در بیشتر موارد، این یک عمل سرپایی است، به این معنی که می‌توانید در همان روز به خانه بروید.
ممکن است هنگام وارد کردن سوزن به پورت شیمی‌درمانی توسط ارائه‌دهنده مراقبت‌های پزشکی، احساس فشار یا گزیدگی خفیفی داشته باشید. با این حال، داشتن پورت شیمی‌درمانی باعث می‌شود که خون‌گیری، تزریقات و دریافت داروهای داخل وریدی به‌طور قابل‌توجهی قابل تحمل‌تر از درمان سرطان از طریق خط داخل وریدی (IV) سنتی باشد.
بله، تا زمانی که ارائه‌دهنده مراقبت‌های پزشکی شما تأیید کند، می‌توانید ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از قرار دادن پورت شیمی‌درمانی دوش بگیرید. باید محل جراحی را با پلاستیک پوشانده تا خیس نشود.
پس از بهبودی کامل، می‌توانید بدون مشکل دوش بگیرید، حمام کنید یا حتی شنا کنید.
